ҚАЗАҚСТАН–ҚЫТАЙ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ӘРІПТЕСТІГІНІҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ: ЕГЕМЕНДІКТЕН ИНСТИТУЦИОНАЛДЫҚ ТҮЙІСУГЕ ДЕЙІН
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.62.4.005Кілт сөздер:
екіжақты қатынастар, стратегиялық әріптестік, қауіпсіздік, цифрландыру, экология, индустрияландыру, шарттық-құқықтық база, аймақтық интеграцияАннотация
Мақалада Қазақстанның 1991 жылы тәуелсіздік алуынан бастап қазақстан-қытай қатынастарының эволюциясы қарастырылады. Талдау екіжақты шарттық-құқықтық базаның дамуының төрт кезеңін қамтитын периодизация аясында жүргізіледі: негіздердің қалыптасуы (1991–2001), басым бағыттарды айқындау (2002–2011), ынтымақтастықтың қазіргі деңгейі (2012–2024) және институционалдық ықпалдастық элементтері бар стратегиялық әріптестік (2025 жылдан бастап). Негізгі назар қауіпсіздік, цифрландыру, экология, индустрияландыру сияқты өзекті бағыттарға, сондай-ақ ҚХР басшылары буындарының ауысуы мен Қазақстандағы билік транзитінің ықпалына аударылған.
Зерттеудің әдіснамалық негізін тарихи-хронологиялық және институционалдық талдау, салыстырмалы-саяси тәсіл, сондай-ақ шарттық-құқықтық база мен ресми құжаттарға контент-талдау құрайды. Эмпирикалық бөлімде саясат, экономика, қауіпсіздік, көлік, энергетика, гуманитарлық ынтымақтастық және трансшекаралық өзендер мәселелерін қамтитын екіжақты өзара іс-қимылдың негізгі салалары бойынша 154 келісім талданған.
Екіжақты байланыстардан институционалдық ықпалдастық элементтері бар орнықты стратегиялық әріптестікке дейінгі эволюция атап өтіледі. Бұл қазақстан-қытай қатынастарының өңірлік өзара іс-қимыл жүйесіндегі артып келе жатқан маңыздылығын айқындайды.
Қаржыландыру: Мақала Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің нысаналы қаржыландыру бағдарламасы аясында «Орталық Азия мен Қытай арасындағы көпжақты ынтымақтастық: өзара іс-қимылдың ерте кезеңдерінен стратегиялық әріптестікке дейін» тақырыбындағы жоба бойынша дайындалды, ЖТН: BR24993008.
