СЫРДАРИЯ ӨЗЕНІ АЛАБЫНДАҒЫ СУ ҚАУІПСІЗДІГІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.62.4.004Кілт сөздер:
Сырдария, трансшекаралық өзен, су ресурстарын басқару, секьюритизация, су мәселесі, қақтығыс, Орталық Азия, энергияАннотация
Су және энергетикалық ресурстар Орталық Азия елдерінің ұлттық экономикаларының экономикалық дамуын айқындайтын аса маңызды факторлар болып табылады. Ресурстарға бай елдердегі экономикалық өсім энергетика саласымен тығыз байланысты, ол экономикалық саясатты әртараптандырудың негізгі қозғаушы күші ретінде әрекет етіп қана қоймай, географиялық-экономикалық оқшаулануды еңсерудің ресурстық базасы қызметін де атқарады. Энергетикалық кешеннің жай-күйі мен су және энергетикалық ресурстардың қолжетімділігі Орталық Азия республикаларының экономикалық дамуының біркелкі еместігін айқындайтын негізгі факторлар болып табылады. Қазақстан, Өзбекстан және Түрікменстан сияқты кейбір мемлекеттер энергияның ірі экспорттаушылары болса, Тәжікстан мен Қырғызстанды қоса алғанда, басқа елдер энергетикалық ресурстар импортына тәуелді.
Орталық Азия елдерінің ортақ су ресурстарын басқарудағы ынтымақтастыққа ұмтылысы үйлестірілмеген ұлттық стратегияларға тіреледі. Олардың қарама-қайшы мақсаттары мен су қауіпсіздігіне берілетін басымдықты Сырдарияның трансшекаралық алабы контексінде аймақтық қауіпсіздік кешені теориясы тұрғысынан түсіндіруге болады. Сырдария алабында су ресурстарын басқаруда белгілі бір ілгерілеу болғанына қарамастан, Орталық Азия мемлекеттері арасындағы ынтымақтастықты қиындататын шешілмеген мәселелер сақталуда. Зерттеуде Сырдария өзені алабындағы трансшекаралық ынтымақтастықтың ерекшеліктері қарастырылады. Сондай-ақ Сырдария өзенінің трансшекаралық алабындағы су ресурстарын басқару оған ілеспе проблемалар тұрғысынан бағаланады.
