ОРТАЛЫҚ АЗИЯДАҒЫ ИНФРАҚҰРЫЛЫМДЫ ДАМЫТУ ЖӘНЕ ӨҢІРЛІК ИНТЕГРАЦИЯ КОНТЕКСТІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАННЫҢ КӨЛІК ДИПЛОМАТИЯСЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.62.4.011Кілт сөздер:
көлік-логистикалық әлеует, көлік жүйесі, интеграциялық процестер, логистиканы дамыту, жүк тасымалы, халықаралық тасымалдар, көлік дәліздері, халықаралық қатынастарАннотация
Зерттеудің өзектілігі Қазақстанның көлік-логистикалық жүйесін солтүстік пен оңтүстік (Ресей мен Орталық Азияның басқа елдері арасында) және шығыс пен батыс (оның ішінде Қытайдың “Белдеу және жол”бастамасы шеңберінде) арасындағы транзитті қамтамасыз ететін ел ретінде дамыту қажеттілігінде жатыр. Ашық теңізге шығудың жоқтығына қарамастан, бірақ кең құрлықтық аумағы мен Каспий теңізіне шығуы бар Қазақстан ТМД, ЕАЭО және Қытайдың “Бір белдеу, бір жол” бастамасы шеңберінде Орталық Азия елдерінің интеграциясына ықпал ете отырып, транзиттік жүк тасымалының үлкен көлемін қамтамасыз ете алады. Автомобиль жолдарының, темір жолдардың және порт құрылыстарының сапасын арттыру және желісін кеңейту жүк тасымалы көлемін ұлғайтуға, сауданы дамытуға және шетелдік инвестицияларды тартуға ықпал ететін болады. Автомобиль жолдарының, темір жолдардың және порт құрылыстарының сапасын арттыру және желісін кеңейту жүк тасымалы көлемін ұлғайтуға, сауданы дамытуға және шетелдік инвестицияларды тартуға ықпал ететін болады. Халықаралық қатынастар контексінде Қазақстанның көлік-логистикалық жүйесі экономикалық өсу құралы ретінде ғана емес, сонымен қатар елдің көрші және әріптестік мемлекеттермен байланысын нығайтатын “көлік дипломатиясының” маңызды элементі ретінде де әрекет етеді. Инфрақұрылымды дамыту және халықаралық көлік дәліздеріне қатысу Қазақстанның Еуразиялық өзара іс-қимылдың негізгі торабы ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Бұл оның аймақтық тұрақтылықтағы, энергетикалық және азық-түлік қауіпсіздігіндегі, сондай-ақ Ресей, Қытай, Еуропалық Одақ, Түркия және Орталық Азия елдерінің мүдделерін теңестіруге бағытталған көпвекторлы сыртқы саясатты ілгерілетудегі рөлін күшейтеді. Бұл зерттеудің мақсаты Орталық Азиядағы экономикалық интеграцияның қажеттіліктерін ескере отырып, Қазақстанның көлік-логистикалық жүйесінің ағымдағы жай-күйі мен даму проблемаларын бағалау болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін мақалада ұлттық даму мен халықаралық интеграциядағы көлік-логистикалық жүйелердің рөліне жалпы теориялық көзқарастар қарастырылады, сондай-ақ Қазақстанның соңғы жылдардағы көлік-логистикалық жүйесі тап болған үрдістер мен сын-қатерлерге баға беріледі.
