ОРТАЛЫҚ АЗИЯДАҒЫ ЕҢБЕК МИГРАЦИЯСЫНЫҢ ТРАНСФОРМАЦИЯСЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.62.4.019Кілт сөздер:
еңбек миграциясы, Орталық Азия, трансформация, push–pull моделі, жаһандану, әлеуметтік-экономикалық факторларАннотация
Мақалада соңғы он жыл ішінде Орталық Азия
елдеріндегі еңбек миграциясы үдерістерінің трансформациясының негізгі
үрдістері мен ерекшеліктері қарастырылады. Еңбек миграциясы тақырыбы
өңірлік кеңістікте және кең ауқымды халықаралық контексте орын алып
жатқан күрделі әлеуметтік-экономикалық, институционалдық және
демографиялық өзгерістер призмасы арқылы ашылады. Авторлар көшіқон ауқымына, бағытына және құрылымына әсер ететін саяси шешімдер,
экономикалық дағдарыстар, демографиялық қысым және қабылдаушы
елдердегі жаңа мүмкіндіктер сияқты өзгерістерге ерекше назар аударады.
Зерттеудің әдістемелік негізін Э. Ли ұсынған «push–pull» моделі
құрайды, ол миграция қозғалысын қалыптастыратын факторларды
жүйелеуге мүмкіндік береді. Модель аясында негізгі «итермелеуші»
факторлар ретінде жұмыс орындарының жетіспеушілігі, төмен жалақы
деңгейі және еңбек ресурстарын жіберуші елдердегі кәсіби іске асу
мүмкіндіктерінің шектеулілігі анықталған. Ал «тартушы» факторларға
экономикалық өсу, жоғары еңбек ақы, әлеуметтік кепілдіктердің болуы,
сондай-ақ өңір елдері мен қабылдаушы мемлекеттер арасындағы мәдени
және тілдік жақындық жатады.
Талдау нәтижелері қазіргі жағдайда Орталық Азия елдеріндегі еңбек
миграциясы тек табыс табу мақсатында жұмысшылардың орын ауыстыруы
ғана емес, әлдеқайда күрделі құбылыс екенін көрсетеді. Бұл әлеуметтік
құрылымдарға әсер ететін, әлеуметтік капиталды қалыптастыру мен
нығайтуға, трансұлттық ынтымақтастық желілерін дамытуға және ұзақ
мерзімді өңірлік тұрақтылықтың алғышарттарын жасауға ықпал ететін көп
деңгейлі үдеріс.
